Bota e mjekësisë është vënë sërish në alarm në lidhje me sëmundjen Lyme, pas rastit të Bella Hadid, top modeles së famshme e cila po vuan nga kjo e fundit dhe i është nënshtruar trajtimit.
Artikulli i mëposhtëm shpjegon se çfarë është sëmundja Lyme dhe si të mbrohemi.
Sëmundja Lyme ose borrelioza është një infeksion bakterial i transmetuar nga rriqrat. Është infeksioni më i përhapur që transmetohet nga rriqrat në rajonet e buta të Evropës, Amerikës së Veriut dhe Azisë, me një shpërndarje gjeografike në rritje. Një simptomë e zakonshme e sëmundjes është eritema migrans, skuqja e hershme e lëkurës e sëmundjes. Borrelia afzelii dhe B. garinii janë speciet kryesore patogjene në Evropë dhe shoqërohen përkatësisht me komplikime të lëkurës dhe neurologjike. Transmetimi i tij te njerëzit ndodh përmes pickimit të një rriqre të infektuar. Rreziku i transmetimit rritet sa më gjatë të zgjasë ngjitja, prandaj është e rëndësishme që të hiqni shpejt rriqrën nga trupi gjatë orëve të para.
Infeksioni mund të jetë asimptomatik. Infeksioni simptomatik ka një gamë të gjerë simptomash në momentin që shfaqet në lëkurë pas 2-30 ditë pas pickimit. Simptomat e para janë skuqja e lëkurës, e cila gradualisht përhapet periferikisht nga vendi i pickimit, pa u fryrë ndjeshëm apo pa dhimbje. Shfaqet brenda 2-30 ditëve pas pickimit dhe mund të arrijë një diametër deri në 30 cm. Disa pacientë mund të paraqesin gjithashtu një “sëmundje të ngjashme me gripin” (por pa simptoma të rëndësishme të frymëmarrjes), me ethe, të dridhura, dhimbje koke, lodhje, artralgji, mialgji dhe nyje limfatike të fryra, të cilat mund të ndodhin edhe pa skuqje. “Limfocitoma Borrelia” beninje e lëkurës është një simptomë e pazakontë e infeksionit të hershëm, i lokalizuar zakonisht në llapën e veshit, thithkën dhe mund të vazhdojë për disa muaj nëse nuk trajtohet.
Nëse nuk trajtohet, infeksioni mund të përhapet dhe të prekë sistemin nervor (10% të rasteve), kyçet dhe rrallë edhe zemrën.
Shenja të tjera të pazakonta përfshijnë nga ky lloj infeksioni janë: eritemë të shumëfishtë migrans, artrit intermitent dhe kardit, të cilat mund të shkaktojnë anomali të ritmit të zemrës.
Diagnoza
Diagnoza fillestare është zakonisht klinike. Testet laboratorike janë të nevojshme për të konfirmuar diagnozën e infeksionit në një fazë të mëvonshme. Antitrupat zakonisht zbulohen brenda 4-8 javëve pas infektimit. Në pacientët me shenja të hershme të dyshuara të sëmundjes dhe një test fillestar negativ serologjik, rekomandohet testimi i mostrave serike të serumit. Megjithatë, rezultatet false-pozitive në pacientët me infeksione ose kushte të tjera, të tilla si sëmundjet autoimune, mund të çojnë në diagnozë të gabuar dhe trajtim të papërshtatshëm. Përveç kësaj, antitrupat mbeten pozitivë, shpesh për muaj ose vite pas infektimit, dhe për këtë arsye testet serologjike shpesh nuk mund të dallojnë infeksionin akut/aktiv nga infeksioni i kaluar.
Si të mbroheni?
Për të shmangur kontaktin e mundshëm me rriqrat, shmangni zonat ku mund të jenë të pranishme rriqrat, si pyjet, kullotat, zonat e pyllëzuara, shkurret, bari i gjatë, grumbujt e gjetheve dhe përgjithësisht bimësia e dendur.
- Kur shkoni në zona ku mund të jenë të pranishme rriqrat:
– Ecni në qendër të shtigjeve dhe jo në zona me bimësi
– Vishni veshje me ngjyrë të çelur, me mëngë të gjata, pantallona të gjata, çorape të larta dhe këpucë të mbyllura. Vishni doreza veçanërisht kur prekni bimët.
– Mos u shtrini ose uluni direkt në tokë, shpërndani një leckë
– Bëni dush menjëherë pasi të ktheheni nga jashtë
- Nëse keni kafshë, pyesni veterinerin tuaj se si t’i mbroni nga rriqrat dhe t’i pastroni rregullisht. Kontrolloni kafshët tuaja çdo ditë për rriqrat.
- Kujdesuni për pjesën e jashtme të shtëpisë tuaj, pastroni atë nga bari, gjethet, degët, mobiljet/dyshekët e vjetër ose mbeturinat.
Çfarë duhet të bëni nëse gjeni një rriqër në trupin tuaj?
Nëse gjeni një rriqër, ai duhet të hiqet sa më shpejt dhe saktë, me pincetë/piskatore të përshtatshme, nga një mjek ose dikush që njeh mënyrën e duhur. Nëse nuk dini mënyrën e duhur ose nuk keni piskatoren e duhur, MOS e hiqni vetë rriqrën, por shkoni menjëherë te mjeku, qendra shëndetësore ose spitali më i afërt.
- MOS e kapni, shtrydhni ose shponi trupin e rriqrës (kjo rrit mundësinë e infektimit). Mos e prekni rriqrën me duar të zhveshura, por gjithmonë me doreza.
- Mos vendosni asgjë mbi rriqrën (p.sh. shkrepëse e ndezur, cigare, vazelinë, parafinë, benzinë, vaj, manikyr/manikyr, sapun të lëngshëm, substanca të tjera) pasi kjo rrit rrezikun e infeksionit.
